Cmentarz żydowski w Giraltovach

Cmentarz żydowski w Giraltovach

Według miejskich ksiąg cmentarz leżący w granicach miasta, na wzgórzu, został założony w 1862 roku. W przeszłości korzystały z niego również mniejsze gminy żydowskie z okolicy (np. z miejscowości Francovice, Kračunovce lub Železník). Ostatni pochówek odbył się w 1942 roku. Na cmentarzu znajduje się około stu stojących, powalonych i rozbitych nagrobków wykonanych przeważnie z piaskowca i granitu. Inskrypcje są po hebrajsku. Wśród symboli występuje m. in. wierzba płacząca. Pochowano tu kilkoro członków rodów Lichtenstein i Lustzig, którzy przyczynili się do rozwoju przemysłu w mieście. W 2007 roku, dzięki wydarzeniu Dni Kultury Żydowskiej w Giraltovcach, które miało upamiętnić 65. rocznicę pierwszego transportu Żydów, przystąpiono do renowacji powalonych nagrobków i obecnie cmentarz znajduje się w stanie, na jaki zasługuje. Porządkowaniem cmentarza zajęły się władze z pomocą wolontariuszy (Šišjaková, Šmigeľ, 2009). W 2008 roku na cmentarzu postawiono pomnik ofiar Holokaustu, którego autorem jest architekt Milan Veselý. Na pomniku widnieją nazwiska wszystkich rodzin żydowskich, które do 1942 roku mieszkały w Giraltovcach oraz napis „Nie zapominamy” w języku hebrajskim.

Żydzi przybywali do miasta z Galicji. Byli to nie tylko rolnicy, ale przede wszystkim rzemieślnicy i kupcy. W wielu dziedzinach mieli praktycznie monopol. Przykładowo, według spisu z 1842 roku, z dziewięciu karczm w Giraltovcach, żydzi prowadzili aż osiem. Mieli też młyn. A skoro o młynie mowa, to przez cały wiek XX stał tu młyn parowy. Znajdowała się w nim nawet elektrownia. Niestety, został zburzony. Jedna z ulic otrzymała po nim nazwę.

W Giraltovcach znajdowała się też synagoga. Niestety i ona została rozebrana. Żydzi zbudowali ją na przełomie XIX i XX wieku. Ważnym miejscem dla społeczności żydowskiej była także łaźnia, zwana mykwą. Ponieważ woda w łaźni miała pochodzić ze źródła lub rzeki, zbudowano ją na prawym brzegu Radomki. W piątek pod wieczór, gdy na niebie pojawiała się pierwsza gwiazda, symbolicznie rozpoczynały się obchody Szabatu. Mężczyźni brali kąpiel i zakładali czyste ubrania. Kobiety odwiedzały łaźnie po menstruacji.

Informácie

Adresa:
Cmentarz żydowski
Dukelská 75
087 01 Giraltovce

Tel.: (+421) 54 732 24 47

Kontakt:
Dr Maroš Borský
Centrum Dziedzictwa Żydowskiego na Słowacji
Kozia 18
814 47 Bratysława
E-mail: synagoga.slovaca@gmx.net

Cmentarz znajduje się przy ulicy Tehelnej, na górce.

Synagoga znajduje się w bocznej uliczce, która odchodzi od ulicy Hlavnej. To zaledwie 3 minuty pieszo z przystanku Trojica. Wejście do synagogi znajduje się od ulicy Okružnej. Przed wizytą w synagodze należy skontaktować się z jej zarządcą.

Zdieľať:

Mapa

Podujatia v regióne

Žiadne výsledky