Murowana synagoga żydowska znajduje się w centrum miejscowości, na północ od drogi krajowej, na końcu działki położonej przy głównej drodze, w miejscu, gdzie wcześniej stał parterowy dwór. Została zbudowana w połowie XIX wieku (zachowała się wzmianka z 1868 roku). Budowa trwała prawdopodobnie ponad rok, ponieważ synagoga nie widnieje na mapie z 1869 roku (znajduje się tylko wcześniejsza, drewniana). W Pečovskiej Novej Vsi mieszkała jedna z najliczniejszych społeczności żydowskich w regionie. Najwięcej żydów osiedliło się tu w XVIII–XIX wieku. Wzmianki o ich obecności, a także o rabinacie, pochodzą z końca XVIII wieku. Początkowo gmina wyznaniowa miała tylko drewnianą synagogę, ale w połowie XIX wieku zaczęto budować większą, murowaną (o wymiarach 20 metrów na 13 metrów), która była dosyć ciekawa jak na wiejskie otoczenie środkowego Szarysza (nawet w XIX wieku wśród murowanych budynków dominowały te budowane z kamienia). Synagogę zbudowano na planie prostokąta, miała orientację wschód–zachód, na zachodniej i wschodniej fasadzie były wysokie szczyty. Wnętrze doświetlały duże okna z segmentowymi sklepieniami. Wejście znajdowało się od strony południowej. Narożniki zdobiły lizeny, a pod dachem biegł profilowany gzyms. Na pierwszym piętrze znajdowała się galeria dla kobiet, do której prowadziły schody w zachodniej części. Nie jest znane nazwisko architekta. Synagoga najpewniej działała do II wojny światowej. Następnie została przebudowana, prawdopodobnie na magazyny (być może spichlerz), dlatego duże okna zostały zamurowane, a zamiast nich powstały małe prostokątne. Poza tym budynek zachował się w niemal niezmienionym stanie. Zaczął jednak szybko niszczeć po tym, jak około 2000 roku został uszkodzony jego blaszany dach (oryginalnie był kryty dachówką). Od tego czasu dach całkowicie się zawalił, a ściany i całe wnętrze są narażone na działanie czynników atmosferycznych. Przy obecnym tempie niszczenia za kilka lat obiekt będzie zupełną ruiną. Byłaby to ogromna szkoda, ponieważ jest to jedna z niewielu zachowanych wiejskich synagog w regionie Szarysza, a nawet w całej wschodniej Słowacji. Większość synagog nie przetrwała bowiem II wojny światowej. Te, które się zachowały, w większości były drewniane i nie doczekały dzisiejszych czasów. Wiejska synagoga jest zatem prawdziwą rzadkością. W regionie możemy oglądać dawne synagogi we wsiach Bystré (przekształcona w remizę strażacką), Raslavice (magazyn) i Lemešany (stodoła lub magazyn). Synagoga w Pečovskiej Novej Vsi jest zdecydowanie największa, prawdopodobnie najstarsza, a na pewno najcenniejsza. Zachowały się w niej wszystkie oryginalne dekoracje architektoniczne, układ, część schodów i drewniana konstrukcja galerii dla kobiet. W pobliżu synagogi znajdowały się inne obiekty, z których korzystali członkowie społeczności żydowskiej, takie jak szkoła, łaźnia i rzeźnia.
Zdroj: obec Pečovská Nová Ves – potulky dejinami
Foto: www.synagogyslovenska.sk
