Wolne miasto królewskie, wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, uchodzące za najpiękniejsze miasto Słowacji i jeden z pięciu najważniejszych samorządów na dawnych ziemiach Królestwa Węgierskiego, miasto z urokliwą gotycką architekturą – oto właśnie Bardejów.
W północno-wschodniej części Słowacji, tuż przy granicy z Polską, leży miasto Bardejów. Najstarsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z Kroniki Ipatiewa z 1241 roku. Dzięki korzystnemu położeniu na ważnym szlaku handlowym między Morzem Czarnym a Bałtykiem oraz przywilejom nadanym przez króla Karola Roberta w 1320 roku, niewielka osada szybko stała się bogatym miastem handlowym. O ważnej pozycji miasta świadczy również fakt, że w 1352 roku król Ludwik Węgierski nakazał otoczenie miasta murami obronnymi z basztami. System fortyfikacji, który wówczas powstał, był jednym z najdoskonalszych na tym obszarze, a obecnie jest jednym z najlepiej zachowanych na Słowacji. Swoją rangą zalicza się w poczet europejskiego dziedzictwa kulturowego.
W 1376 roku Bardejów stał się wolnym miastem królewskim. Z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki o budowie gotyckiego kościoła św. Idziego, który w 2001 roku został podniesiony do rangi bazyliki mniejszej. Niewątpliwe walory architektoniczne, które czynią go jednym z najważniejszych zabytków w kraju, przewyższa wystrój świątyni. Jedenaście gotyckich ołtarzy skrzydłowych z malowidłami tablicowymi to prawdziwy unikat na skalę Europy. Bazylika wznosi się na prostokątnym rynku otoczonym kamieniczkami, z których część po dziś dzień zachowała detale architektury gotyckiej i renesansowej. Pośrodku placu stoi ratusz, będący jednym z najcenniejszych zabytków Bardejowa. Ta wyjątkowa budowla łączy w sobie elementy wczesnego renesansu z późnogotycką bryłą, co czyni ją pierwszą renesansową budowlą na Słowacji. Obecnie w ratuszu złożone są najcenniejsze eksponaty artystyczne i historyczne Muzeum Szaryskiego (Šarišské múzeum). Wiek XVI to okres największej świetności Bardejowa, rozwoju kultury oraz szkolnictwa. Pochodzący z Bardejowa Leonard Stöckel, uczeń Marcina Lutra i przyjaciel Filipa Melanchtona, w 1549 roku wydał pierwsze pisma teologiczne. Jednak najważniejszym dziełem jego życia było założenie łacińskiej szkoły miejskiej, która powstała w 1538 roku i cieszyła się doskonałą reputacją w całym Królestwie Węgierskim. Stała się ona ważnym ośrodkiem kultury, edukacji i kształtowania życia religijnego. Renesansowy budynek, który w XIX wieku został przebudowany w stylu klasycystycznym, stoi w bezpośrednim sąsiedztwie bazyliki.
W okresie humanizmu i reformacji Bardejów nawiązał do średniowiecznej kultury książki. Był jednym z niewielu miast ówczesnego Królestwa Węgierskiego, które posiadało własne drukarnie, działające w latach 1577–1715. Tutejsze drukarnie wyróżniały się jakością i wielkością produkcji. Prekursorem drukarstwa był pochodzący z Bardejowa Dávid Gutgesel. Na początku XVI wieku w mieście działała pierwsza publiczna biblioteka w Królestwie Węgierskim. W 1581 roku w Bardejowie ukazało się tłumaczenie Katechizmu Marcina Lutra, pierwszej książki, która wyszła w języku narodowym na tych ziemiach. Na początku XVIII wieku w mieście była drukowana pierwsza węgierska gazeta.
W XVIII wieku zaczęli się tu osiedlać chasydzi z Galicji, co miało odzwierciedlenie również w architekturze. W latach 1771–1773 zbudowali oni synagogę, która stała się początkiem żydowskiego suburbium. W 1810 roku, po pożarze z końca XVIII wieku, w miejscu wcześniejszej synagogi zaczęto budować nową. Żydowskiego suburbium, na które składa się przestronna synagoga, budynek gminy żydowskiej, łaźnia rytualna i zabudowania gospodarcze, nie zobaczymy w żadnym innym miejscu wschodniej Słowacji. W 2000 roku suburbium jako wyjątkowy kompleks urbanistyczny zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO wraz z historycznym centrum Bardejowa.
Bardejów i okolice odznaczają się przede wszystkim wielokulturowością i różnorodnością. Granica między Europą Wschodnią i Zachodnią, między Kościołami Wschodnim i Zachodnim przebiega bowiem na obszarze Górnego Sarysza. Ważne miejsce w tkance społecznej zajmują Rusini, Ukraińcy i Romowie, a w przeszłości niebagatelny wpływ na rozwój tego obszaru wywarli Niemcy, Żydzi i Polacy. Licznie reprezentowane są Kościoły i wspólnoty rzymskokatolicka, ewangelicka, prawosławna i greckokatolicka. Świadectwem różnorodności kulturowej są przede wszystkim zabytki sakralne. Monumentalny, pierwotnie gotycki kościół franciszkański św. Jana Chrzciciela z klasztorem z 1380 roku był w swojej historii wielokrotnie przebudowywany. Ostatnia przebudowa miała miejsce w 1878 roku. Po wydaniu patentu tolerancyjnego tuż za murami miejskimi od północny zbudowano kościół ewangelicki w stylu klasycystycznym. Greckokatolicka cerkiew św. św. Piotra i Pawła została wzniesiona w latach 1901–1902. W eklektycznej świątyni przeważają elementy neoromańskie. W 1991 roku w północnej części miasta rozpoczęła się budowa nowej cerkwi prawosławnej w nowoczesnym stylu bizantyńskim. W okolicy Bardejowa znajdują się także cenne drewniane obiekty sakralne, które zaliczają się do grupy 27 drewnianych kościołów we wschodniej Słowacji, klasyfikowanych jako narodowe zabytki kultury.
Mówiąc o Bardejowie, nie sposób nie pominąć uzdrowiska (Bardejów-Zdrój), które było znanym kurortem jeszcze za czasów Królestwa Węgier. W okolicy znajduje się najstarszy skansen na Słowacji. Muzeum Architektury Ludowej jest częścią Muzeum Szaryskiego w Bardejowie.
Do Bardejowa co roku zjeżdżają turyści ciekawi Jarmarku Bardejowskiego, który odbywa się zawsze w ostatni weekend sierpnia. Jego tradycja sięga 1352 roku i wiąże się ze świętem św. Idziego. W tym samym czasie w Bardejowie odbywa się też Jarmarczne Basztowanie (Jarmočné baštovanie), podczas którego w cieniu Grubej Baszty przy ulicy Veternej można oglądać wystawy oryginalnych dzieł sztuki, słuchać koncertów, oglądać filmy, przedstawienia teatralne i uczestniczyć w różnego rodzaju dyskusjach. Najpopularniejszym wydarzeniem w Bardejowie-Zdroju są lipcowe Dni Uzdrowiska. Podczas dwudniowego festiwalu z muzyką ludową publiczność może liczyć na bogaty program kulturalny, w tym atrakcje dla dzieci i cieszące się dużą popularnością uliczki rzemieślników.
O Bardejowie można przeczytać także na stronie internetowej www.bardejov.sk. Można także odwiedzić te miasta – Prešov, Sabinov, Lipany, Svidník, Hanušovce nad Topľou
