Dwór w Tulčíku

Wieś Tulčík leży w północnej części powiatu preszowskiego, na południowo-zachodnim krańcu Beskidu Niskiego, w dolinie rzeki Sekčov. Podobnie jak wszystkie okoliczne wsie, od XI wieku należała do królów węgierskich, którzy czerpali wpływy z poboru myta. W połowie XV wieku majątkami tuličíckimi oraz wpływami od poddanych i z poboru myta zainteresowali się szlachcice ze wsi Rozhanovce i Perín. Choć królowie węgierscy podarowali im Tulčík, nie stali się oni jego prawdziwymi właścicielami, bowiem prawo własności obronili szlachcice ze wsi Kapušany.

Majątki w okolicach Tulčíka i Kapušan do XIX wieku należały do rodziny Kapiów, której najstarszym przodkiem był niejaki Andrzej, syn Mikołaja, pochodzący z Pesztu. Andrzej w 1410 roku otrzymał majątki od króla Zygmunta Luksemburskiego, który zezwolił mu na budowę zamku (dzisiejszy Zamek Kapuszański). Najważniejszym przedstawicielem rodu był Gabriel Kapi, który jest najczęściej wspominany podczas wizytacji. Na początku XVIII wieku posiadał on majątki w kilku szaryskich wsiach. Do majątków rodowych należała posiadłość w Tulčíku, gdzie znajdowała się parafia, a także w jednej z filii tulčíckich, w Kapušanach. Proboszcz zasiadał do stołu z rodziną Kapiów. Wiadomo też, że w Kapušanach kościelne były dwa pola, które z czasem zostały przyłączone do majątków ziemskich. Patroni powinni przekazywać proboszczowi dziesięcinę, ale najwyraźniej uchylali się od obowiązku. W 1703 roku sytuacja wydawała się być lepsza. Proboszcz w Tulčíku dostawał od właściciela ziemskiego jedną czwartą dziewięciny i dziesięciny. Ponadto wspomina się, że mieszkał we dworze pana Gabriela Kapiego, miał do dyspozycji sługę i „zaopatrzenie” na dwa konie. Należała do niego plebania, w której służył jeden poddany, a przy plebanii znajdował się sad ze śliwami. Według zachowanych zapisów we wsi doszło do sporu. Parafianie i szlachta z innych wsi poskarżyli się wizytatorowi, że proboszcz „ma ciągoty” do alkoholu, ale Gabriel Kapi temu zaprzeczył. Podczas kolejnej wizytacji, w 1712 roku, wspomina się jedynie, że wsie są własnością Kapiów. Wdowa po Klobušickim, Klára Kapiová, siostra Gabriela, złożyła zapis na rzecz kościoła parafialnego w Tulčíku. W tym czasie proboszcz także miał zapewnione wyżywienie w Tulčíku, ale brak informacji, czy tam mieszkał. Wiadomo tylko, że właściciele ziemscy oddawali mu czwartą część dziesięciny z siedmiu wsi. W odniesieniu do wsi Kapušany nie mamy bliższych informacji o właścicielach ziemskich. W 1843 roku Štefan Kapi zastawił swoje majątki w Tulčíku na rzecz Antona Ghillány’ego, lecz nigdy nie udało mu się spłacić zastawu i odzyskać posiadłości. Wśród dóbr należących do Ghillány’ego wymieniane są później także inne majątki Kapich w Fuliance, Demjacie i Nemcovcach, z czego wynika, że ​​z czasem wszystkie prawa majątkowe Kapiów przeszły na rodzinę Ghillány.

Herb rodziny Kapi miał złotą tarczę, na której widniał stojący na jednej nodze żuraw z przyłbicą. Głowa ptaka z szyją aż do połowy tułowia wystaje spod przyłbicy.

W pierwszej połowie XVI wieku rodzina Kapi zbudowała w Tulčíku dwór odpowiadający ówczesnym wymaganiom szlachty w kwestii wygody. Nie zachowały się jednak dokumenty mówiące, w jakim okresie go zbudowano. W połowie XVIII wieku Kapiowie zbudowali w Tulčíku drugi dwór, nie znamy jednak okoliczności jego powstania. Oba dwory zachowały się do dziś.

Barokowy dwór z połowy XVIII wieku to piętrowy budynek blokowy wzniesiony na rzucie prostokąta nakryty mansardowym dachem. Fasada w przyziemiu jest artykułowana boniowaniem, na piętrze pilastrami i oknami z obramieniem, na parapecie prostym frontonem i lambrekinem. Dwór stoi w sąsiedztwie współczesnych zabudowań. Znajduje się rękach prywatnych.

Drugi dwór nazywany jest przez miejscowych dużym dworem lub dolnym dworem. Stoi w centrum wsi, tuż obok kościoła.

Dwór w Tulčíku leży na Szaryskim Szlaku Zamkowym.

Informácie

Urząd Gminy Tulčík
Tulčík 178
082 13 Tulčík

Tel.: 051 / 7481 249
E-mail: obec@tulcik.sk
Strona internetowa: www.tulcik.sk

Zdieľať:

Mapa