Jeden z najpiękniejszych barokowych pałaców w kraju preszowskim. Budynek z czterema wieżami jest prawdziwą dumą malowniczego miasteczka Hanuszowce nad Toplą, leżącego u stóp Gór Slańskich.
Na przełomie XVII i XVIII wieku nowymi właścicielami Hanuszowiec została rodzina Dessewffy. Imponujący pałac w stylu renesansowo-barokowym zbudowali bracia Józef i Tomasz, którzy byli w służbie Marii Teresy, królowej Węgier (1740–1780). Dowiadujemy się tego z łacińskiej inskrypcji znajdującej się na marmurowej tablicy, która obecnie jest przechowywana w pałacu.
Rodzina Dessewffy, właściciele pałacu, pochodzili z miejscowości Černek w regionie Požega w zachodniej Slawonii (wschodnia Chorwacja). Na początku XVI wieku, podczas najazdów tureckich, majątek należący do rodziny Dessewffy zagrabili Turcy. Jan Dessewffy uciekł do Bratysławy z kilkoma dokumentami z rodzinnego archiwum. Po bitwie pod Mohaczem w 1526 roku rozpoczęła się walka o tron węgierski między Janem Zápolyą a Ferdynandem Habsburgiem. Rodzina Dessewffy zawsze była lojalna wobec króla, a tradycję tę kontynuował wspomniany Jan, który choć nie był żołnierzem, wstąpił do politycznej służby króla Ferdynanda. Był królewskim szambelanem, powiernikiem, członkiem Zakonu Rycerzy Rodyjskich, doradcą, a następnie przewodniczącym Izby Węgierskiej i zarządcą dworu królewskiego w Bratysławie. Za swoją lojalność król wynagrodził Jana, przekazując mu majątki należące do zamku Kamenica (Kamenica nad Torysou). Z kamenickiej gałęzi rodu Dessewffy wywodzili się również właściciele Dużego Pałacu w Hanuszowcach.
Dwukondygnacyjny blokowy budynek z bogatą dekoracją sztukatorską okien ukryty był pośród zielonego parku, którego część zachowała się do dziś. Układ pomieszczeń wewnątrz budynku świadczy o zastosowaniu barokowej zasady osiowości. W pomieszczeniach można podziwiać sklepienia z lunetami. Pola sklepień są bogato zdobione sztukaterią. Bryłę determinuje połączenie dachu mansardowego i przywodzących na myśl dzwony dachów wież, które rytmizują całość. Bogata jest również dekoracja sztukatorska okien. Główny portal wejściowy ma boczne pilastry z supraportą, na której pierwotnie znajdowała się tablica inskrypcyjna (obecnie przechowywana w muzeum) oraz tarcza z kamiennym herbem rodu Dessewffy.
Częścią posiadłości był rozległy park, który powstał pod koniec XIX wieku poprzez przebudowę pierwotnego ogrodu ozdobnego z połowy XVIII wieku. Miał on regularne linie podziału, a najcenniejsza część została zaplanowana na tarasach przed południowo-wschodnią fasadą. Tarasowy układ wynikał z naturalnej rzeźby terenu, architektura ogrodu z kolei była wyrazem barokowej stylistyki. W tej formie zachował się do połowy XIX wieku, kiedy to został przebudowany na park przyrodniczo-krajobrazowy. Pierwotna roślinność zachowała się częściowo do dziś.
Duży Pałac jest obecnie siedzibą muzeum (Vlastivedné múzeum), którego zadaniem jest dokumentowanie historii i przyrody w powiecie Vranov nad Topľou.
Duży Pałac w Hanuszowcach nad Toplą leży na Szaryskim Szlaku Zamkowym.
INFORMACJE: Duży Pałac można zobaczyć w centrum miasta, gdzie znajduje się także park archeologiczny, Mały Pałac i kościół Wniebowzięcia NMP.
